بیماری ام اس (مالتیپل اسکلروز چندگانه) توسط جان هوبز، یک نورولوژیست انگلیسی، در سال 1868 کشف شد. او اولین بار این بیماری را به عنوان یک بیماری جداگانه تشخیص داد و نام "ام اس" را برای آن انتخاب کرد.
این بیماری از آن زمان به عنوان یکی از بیماری‌های عصبی مزمن شناخته شده است.
ام اس یک بیماری اتوایمیون عصبی است که باعث آسیب به مغز و نخاع می‌شود. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به طور اشتباه به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند و باعث التهاب و تخریب این بافت‌ها می‌شود.
این باعث ایجاد ضایعات (پلاک‌ها) در مغز و نخاع می‌شود که می‌تواند به عوارض مختلفی مانند اختلالات حرکتی، حسی، بینایی و کارایی عصبی منجر شود. ام اس به طور عمومی یک بیماری مزمن و پیشرونده است و هیچ درمان دائمی برای آن وجود ندارد.
علائم و نشانه‌های بیماری ام اس ممکن است متنوع و متفاوت باشد و به وابستگی به ناحیه‌ی مغز یا نخاع که تحت حمله قرار گرفته است، متغیر باشد. اما برخی از علائم و نشانه‌های شایع ام اس عبارتند از:
خستگی شدید و احساس ضعف
اختلالات حرکتی مانند لرزش، ناتوانی در حرکت و کنترل عضلات
اختلالات حسی مانند کاهش حس لمس یا درد، سوزش و سردی
اختلالات بینایی مانند دوبینی، کاهش دید و از دست دادن دید
مشکلات کارایی عصبی مانند مشکلات حافظه، تمرکز و تصمیم‌گیری
مشکلات صحبت کردن و بلعیدن
مشکلات کنترل دستگاه ادراری و روده
همچنین، ام اس ممکن است به صورت تشدید و کاهش‌های متناوب (اتاق‌ها) ظاهر شود و برای هر فرد متفاوت باشد. بنابراین، برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، توصیه می‌شود با پزشک متخصص مشورت کرد.
تغذیه مناسب برای بیماران مبتلا به ام اس می‌تواند نقش مهمی در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی آنها داشته باشد. در ادامه تعدادی از مواردی که باید در تغذیه بیماران ام اس توجه داشته باشید آورده شده است:
مصرف غذاهای با فیبر بالا: مصرف مقدار کافی از میوه‌ها، سبزیجات، ماهی و غلات کامل کمک به بهبود گوارش، کنترل وزن و افزایش انرژی می‌کند.
مصرف غذاهای غنی از اسیدهای چرب امگا-3: مصرف ماهی‌های چرب مانند ماهی سردآبی، تخم مرغ و هسته‌های کنجد می‌تواند به بهبود التهابات و علائم ام اس کمک کند.
مصرف غذاهای غنی از ویتامین D: ویتامین D می‌تواند به بهبود علائم ام اس کمک کند. مصرف ماهی، تخم مرغ، پنیر و محصولات لبنی غنی از ویتامین D می‌تواند مفید باشد.
مصرف غذاهای ضد التهابی: مصرف غذاهایی مانند زنجبیل، زعفران، سبزیجات تاریخی، میوه‌های توتیا، سبزیجات تاریخی و ماهی‌های چرب می‌تواند به کاهش التهابات و علائم ام اس کمک کند.
همچنین، مهم است که همیشه با پزشک یا تغذیه‌شناس متخصص مشورت کنید تا بنا به نیازهای شخصی خود برنامه تغذیه مناسبی داشته باشید.
بیماری مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) عمدتا به سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) تأثیر می‌گذارد. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به طور اشتباه به میلین (پوشش عصبی) حمله می‌کند و باعث آسیب به میلین و تشکیل آسیب‌های التهابی در اعصاب می‌شود.
این باعث اختلال در انتقال پیام‌های عصبی و ایجاد علائم مختلف در بدن می‌شود.
علائم ام اس ممکن است در هر قسمتی از سیستم عصبی مرکزی ظاهر شود، اما برخی از علائم شایع شامل موارد زیر می‌باشند:
علائم حسی: کاهش حس، درد یا سوزش در برخی از بخش‌های بدن.
علائم حرکتی: ضعف عضلات، لرزش، ناتوانی در حرکت و تعادل، اسپاسم عضلانی.
علائم تعقیبی: مشکلات دید، دوبینی، کمبود تعادل و هماهنگی حرکتی.
علائم کارایی عصبی: مشکلات حافظه، تمرکز، تصمیم‌گیری و اختلالات خواب.
علائم اختلالات کنترل دستگاه های ادراری و روده.
هر فرد ممکن است علائم مختلفی از ام اس داشته باشد و برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، توصیه می‌شود با پزشک متخصص مشورت کرد.
مدیریت ام اس شامل چندین روش و استراتژی مختلف است که می‌تواند به کنترل علائم و عوارض این بیماری کمک کند. این روش‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
داروها: برخی داروها مانند داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، کورتیکواستروئیدها، داروهای مهار کننده ایمنی و داروهای ضد اسپاسم می‌توانند برای کنترل التهاب و عوارض ام اس مفید باشند.
فیزیوتراپی: جلسات فیزیوتراپی و توانبخشی می‌تواند به تقویت عضلات، بهبود تعادل و حرکت و کاهش درد و سفتی عضلات کمک کند.
تغییرات در سبک زندگی: انجام ورزش‌های منظم، حفظ وزن سالم، تغذیه مناسب، استراحت کافی و کنترل استرس می‌تواند به بهبود علائم ام اس کمک کند.
مدیریت استرس: استرس می‌تواند عوارض ام اس را تشدید کند. استفاده از روشهای مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا، تمرین تنفسی و مشاوره روانشناختی می‌تواند به کنترل استرس کمک کند.
پشتیبانی اجتماعی: حمایت از خانواده، دوستان و افراد نزدیک می‌تواند به بیمار ام اس کمک کند تا با چالش‌های بیماری بهتر مقابله کند.
مراقبت‌های پرستاری: در مواردی که بیمار به کمک در انجام فعالیت‌های روزمره نیاز دارد، مراقبت‌های پرستاری می‌تواند مفید باشد.
همچنین، مهم است که بیماران ام اس با پزشک خود مشورت کنند و برنامه‌های درمانی مناسب برای وضعیت خود را تعیین کنند. تغییرات در درمان و مدیریت ام اس باید تحت نظر پزشک معالج بوده و با توجه به وضعیت ویژه هر بیمار تعیین شود.
انجام ورزش‌ها و فعالیت‌های ورزشی منظم می‌تواند به بهبود علائم ام اس کمک کند و از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. ورزش‌های زیر به عنوان گزینه‌های مناسب برای بیماران ام اس معرفی می‌شوند:
ورزش‌های آروبیک: ورزشهایی مانند پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا و تپش قلب می‌توانند به بهبود قدرت قلب و عروق، افزایش تحمل بدن و بهبود سیستم ایمنی کمک کنند.
ورزش‌های تقویتی: انجام تمرینات تقویتی برای تقویت عضلات، بهبود تعادل و کاهش خطر ابتلا به آسیب‌های جسمی می‌تواند مفید باشد. تمرینات با وزن بدن، وزنه‌ها، بندهای تنش و ترازو می‌توانند انتخاب‌های خوبی باشند.
یوگا و پیلاتس: این ورزش‌ها به تقویت عضلات، افزایش انعطاف پذیری، بهبود تعادل و کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کنند.
تمرینات تعادل و تناسب اندام: تمریناتی مانند تعادل بر روی یک پای، تعادل بر روی توپ فیتبال و تمرینات تناسب اندام می‌توانند به بهبود تعادل و کاهش خطر افتادن کمک کنند.
تمرینات تنفسی: تمرینات تنفسی مانند تمرین تنفس عمیق و آرام، مدیتیشن و تمرینات تنفسی یوگا می‌توانند به کاهش استرس و بهبود تمرکز و آرامش کمک کنند.
قبل از شروع هر برنامه ورزشی، مهم است که با پزشک و یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید تا برنامه‌ای مناسب برای وضعیت شما تعیین شود. همچنین، اهمیت دارد که ورزش‌ها را به تدریج و با توجه به توانایی‌های شخصی خود انجام دهید و از انجام تمریناتی که باعث افزایش خطر آسیب می‌شوند خودداری کنید.
متاسفانه برخی بیماری‌ها و عوامل می‌توانند ام اس را تشدید کنند و علائم آن را بدتر کنند. برخی از بیماری‌ها و عواملی که ممکن است ام اس را تشدید کنند عبارتند از:
عفونت‌ها: عفونت‌های ویروسی و باکتریایی می‌توانند سیستم ایمنی را فعال کرده و علائم ام اس را تشدید کنند.
استرس: استرس و اضطراب می‌توانند به ویژه در بیماران ام اس باعث افزایش علائم و تشدید بیماری شوند.
شرایط آب و هوایی: تغییرات شدید در دما، رطوبت و فشار هوا ممکن است بر بیماران ام اس تأثیر گذار باشند و علائم را تشدید کنند.
خستگی: خستگی بیش از حد و فعالیت بیش از حد ممکن است علائم ام اس را تشدید کند.
تغذیه نامناسب: تغذیه نامناسب و کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی می‌تواند به تشدید علائم ام اس منجر شود.
داروها: برخی داروها ممکن است علائم ام اس را تشدید کنند یا باعث ایجاد عوارض جانبی برای بیماران ام اس شوند.
عوامل محیطی: مواد شیمیایی، دودهای سیگار، ترافیک شلوغ و افرادی که عفونت‌های تنفسی دارند ممکن است به تشدید علائم ام اس منجر شوند.
بهتر است که بیماران ام اس از این عوامل پتانسیل تشدید بیماری آگاه باشند و سعی کنند از آنها پیشگیری کنند تا به بهبود و کنترل علائم خود کمک کنند. در صورت تشدید علائم، مهم است که به پزشک معالج خود مراجعه کرده و درمان مناسب را دریافت کنند.
بیماران مبتلا به ام اس نیاز به حمایت و مراقبت ویژه دارند. این بیماران ممکن است با چالش‌های فیزیکی، عاطفی و اجتماعی مواجه شوند. در ادامه، چند مورد از راهکارهایی که می‌تواند به یک بیمار ام اس کمک کند، آورده شده است:
پشتیبانی پزشکی: مراجعه منظم به پزشک متخصص ام اس بسیار مهم است. پزشک می‌تواند در تشخیص، درمان و مدیریت علائم و عوارض این بیماری کمک کند.
مراقبت‌های پرستاری: برای بیماران ام اس، مراقبت‌های پرستاری ممکن است ضروری باشد، به خصوص در مواقعی که بیمار نیاز به کمک در انجام فعالیت‌های روزمره دارد.
فیزیوتراپی و توانبخشی: جلسات فیزیوتراپی و توانبخشی می‌تواند به بهبود قدرت و انعطاف عضلات، تعادل، حرکت و کیفیت زندگی کمک کند.
مشاوره روانشناختی: بیماران ام اس ممکن است با اضطراب، افسردگی و استرس مواجه شوند. مشاوره روانشناختی و روان‌درمانی می‌تواند به آنها کمک کند تا با این موارد مقابله کنند.
حمایت اجتماعی: حمایت از خانواده، دوستان و افراد نزدیک می‌تواند برای بیماران ام اس بسیار مفید باشد. این حمایت می‌تواند احساس ارتباط اجتماعی و حمایت را در بیمار تقویت کند.
تغذیه سالم: تغذیه مناسب و سالم می‌تواند به بهبود وضعیت عمومی بیمار کمک کند. مصرف غذاهای غنی از ویتامین‌ها و مواد مغذی مهم برای بیماران ام اس مفید است.
همچنین، مهم است که بیماران ام اس با پزشک و تیم درمانی خود مشورت کنند تا برنامه‌های درمانی و پشتیبانی مناسب برای وضعیت خود را تعیین کنند.
