مغز (Brain) و اعصاب (nerves)

---

---

ساختار مغز و اعصاب چیست؟

مغز (Brain) و اعصاب (nerves) شامل مجموعه‌ای از سلول‌های عصبی است که به هم متصل شده و عملکرد مغز و سیستم عصبی را انجام می‌دهند.

 

این ساختار شامل مغز، نخاع، عصب‌ها و سایر اجزای مرتبط مانند نورون‌ها، دندریت‌ها، اکسون‌ها، سیناپس‌ها و غیره می‌شود. این ساختار به کنترل و تنظیم فعالیت‌های مختلف بدن از جمله حرکت، حس و تفکر می‌پردازد.

 

 

چند نوع عصب داریم؟

سیستم عصبی انسان دارای سه نوع عصب اصلی است که عبارتند از:

 

عصب حسی (Sensory Neurons): این نوع عصب‌ها اطلاعات حسی را از اعضاء حسی به مغز و نخاع منتقل می‌کنند تا حس و احساسات مختلف ایجاد شود.

 

عصب حرکتی (Motor Neurons): این نوع عصب‌ها پاسخ‌های حرکتی را از مغز و نخاع به عضلات و اعضای دیگر بدن منتقل می‌کنند تا حرکت و فعالیت‌های عضلانی انجام شود.

 

عصب‌های وسيطه (Interneurons): این نوع عصب‌ها درون مغز و نخاع قرار دارند و بین عصب‌های حسی و حرکتی ارتباط برقرار می‌کنند تا اطلاعات را پردازش کرده و واکنش‌های مناسب را ایجاد کنند.

 

این سه نوع عصب اصلی با همکاری و هماهنگی با یکدیگر، کنترل و تنظیم فعالیت‌های مختلف بدن را انجام می‌دهند.

 

اعصاب دوازده گانه چیست؟

اعصاب دوازده‌گانه یا همان عصب‌های حرکتی و حسی گردن‌ها (cranial nerves) اعصابی هستند که از قاعده مغز خارج شده و به سر و گردن متصل می‌شوند. این اعصاب عبارتند از:

 

عصب بینایی (Olfactory nerve)

عصب بینایی (Optic nerve)

عصب اعصاب عینکی (Oculomotor nerve)

عصب چشمی بیرونی (Trochlear nerve)

عصب سه‌گانه (Trigeminal nerve)

عصب چشمی (Abducens nerve)

عصب گوشی و پلکی (Facial nerve)

عصب شنوایی (Vestibulocochlear nerve)

عصب زبانی (Glossopharyngeal nerve)

عصب واحد (Vagus nerve)

عصب زانویی (Accessory nerve)

عصب زیرزبانی (Hypoglossal nerve)

هر یک از این اعصاب وظایف و نقش‌های خاصی در حس و حرکت سر و گردن دارند و هرگونه آسیب به این اعصاب می‌تواند منجر به علائم مختلفی از جمله ضعف عضلات، اختلالات حسی، و مشکلات در تعادل و کنترل حرکتی شود.

 

 

تفاوت اعصاب حسی و حرکتی چیست؟

اعصاب حسی و حرکتی دو نوع اصلی از عصب‌ها در سیستم عصبی انسان هستند که وظایف مختلفی دارند. در ادامه تفاوت‌های اصلی بین اعصاب حسی و حرکتی آورده شده است:

 

اعصاب حسی (Sensory Neurons):

وظیفه اصلی اعصاب حسی انتقال اطلاعات حسی از اعضاء حسی به مغز و نخاع است.

این عصب‌ها به احساسات مانند لمس، درد، گرما و سردی واکنش نشان می‌دهند.

اعصاب حسی به مغز اطلاعات ورودی از محیط خارجی را منتقل می‌کنند تا فرآیندهای حسی و ادراکی ایجاد شود.

اعصاب حرکتی (Motor Neurons):

وظیفه اصلی اعصاب حرکتی انتقال اطلاعات حرکتی از مغز و نخاع به عضلات و اعضای دیگر بدن است.

این عصب‌ها مسئول انتقال سیگنال‌های عصبی برای انجام حرکات و فعالیت‌های عضلانی هستند.

اعصاب حرکتی به مغز و نخاع اجازه می‌دهند تا فرمان‌های حرکتی را ارسال کرده و عملکرد عضلات را کنترل کنند.

 

 

هر کدام از عضو بدن دارای چه اعصابی است؟

هر عضو از بدن دارای اعصاب حسی، حرکتی و وسیطه است که وظیفه‌های مختلفی را بر عهده دارند. به طور کلی، اعصاب حسی اطلاعات حسی را از عضو به مغز و نخاع منتقل می‌کنند، اعصاب حرکتی اطلاعات حرکتی را از مغز به عضو منتقل می‌کنند و اعصاب وسیطه بین این دو نوع اطلاعات ارتباط برقرار می‌کنند.

 

برای مثال:

 

قلب دارای اعصاب حسی برای اطلاعات حسی مربوط به ضربان قلب است.

عضلات دست دارای اعصاب حرکتی برای انجام حرکات دستی هستند.

پوست دارای اعصاب حسی برای دریافت اطلاعات حسی از محیط خارجی مانند لمس و درد است.

معده دارای اعصاب وسیطه برای پردازش اطلاعات حرکتی و حسی برای تنظیم فعالیت‌های گوارشی است.

همچنین، هر عضو از بدن دارای شبکه اعصابی خود است که از اعصاب مختلف تشکیل شده است و وظیفه انتقال اطلاعات به و از مغز و نخاع را دارند.

 

 

علائم و بیماری های عصبی را شرح دهید؟

بیماری‌های عصبی می‌توانند به صورت مختلفی ظاهر شوند و علائم متنوعی داشته باشند. برخی از علائم و بیماری‌های عصبی عبارتند از:

 

ضعف عضلات: ضعف عضلات ممکن است ناشی از بیماری‌های عصبی مانند ALS (امیوتروفیک لاترال اسکلروز)، میاستنیا گراویس، پارکینسون و اسکلروز چندگانه باشد.

 

لرزش: لرزش دست یا سایر بخش‌های بدن ممکن است نشانه بیماری‌های عصبی مانند پارکینسون، اختلال حرکتی اساسی، یا اضطراب باشد.

 

درد عصبی: درد عصبی می‌تواند ناشی از فشار یا آسیب به عصب‌ها باشد، مانند عصب سیاتیک که درد در پاها را ایجاد می‌کند.

 

اختلال حافظه و تمرکز: اختلالات عصبی می‌توانند منجر به مشکلات در حافظه، تمرکز، یادگیری و هوشیاری شود.

 

سکته مغزی: سکته مغزی ناشی از انسداد یا خونریزی در مغز است و ممکن است به علائمی مانند ضعف یا فلج یک طرف بدن، مشکلات در گفتار و بینایی، سردرد شدید و اختلالات حسی منتهی شود.

 

صرع: صرع یک بیماری عصبی است که با تشنج‌های متناوب و ناگهانی همراه است.

 

اختلالات حرکتی: بیماری‌هایی مانند پارکینسون، التهاب مغز (انسفالیت)، اختلال حرکتی اساسی و همچنین میگرن ممکن است منجر به اختلالات حرکتی شوند.

 

هر علامت یا بزماری عصبی نیازمند ارزیابی توسط پزشک متخصص است تا دقیقاً علت آن تشخیص داده شود و برنامه درمانی مناسب تعیین شود.

 

 

چه ورزشهایی برای رفع بیماری های عصبی توصیه می شود؟

ورزش منظم و مناسب می‌تواند به بهبود علائم بیماری‌های عصبی کمک کند. اما قبل از شروع هر برنامه ورزشی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا بطور خاص برای شرایط خاص شما راهنمایی شود. برخی از ورزش‌هایی که ممکن است برای رفع بیماری‌های عصبی توصیه شوند عبارتند از:

 

ورزش‌های هوازی: مثل پیاده‌روی، دویدن، شنا و دوچرخه‌سواری که به بهبود قلب و عروق، قدرت عضلات و تعادل کمک می‌کنند.

 

آبگرمکردن: استفاده از آب گرم برای شنا و تمرینات آبی می‌تواند به کاهش درد عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری کمک کند.

 

تمرینات تعادل و تعقیب: مثل یوگا، تای چی و پیلاتس که به تقویت عضلات مرکزی، افزایش تعادل و کنترل حرکت‌ها کمک می‌کنند.

 

تمرینات تنفسی و آرامش: تمرینات تنفسی و آرامش مثل مدیتیشن و تمرینات تنفسی عمیق می‌توانند به کاهش استرس و اضطراب و بهبود خواب کمک کنند.

 

تمرینات تعقیبی: مثل تمرینات تعقیب چشمی و حرکات دستی که به بهبود هماهنگی حرکتی و تمرکز کمک می‌کنند.

 

همچنین، مهم است که هر برنامه ورزشی را با توجه به حالت فیزیکی و عوارض بیماری‌های عصبی خود انتخاب کنید و از تمرینات سنگین و خطرناک خودداری کنید.

 

 

 

چه مراقبتهای غذایی برای بیماری های عصبی مفید است؟

برای بیماری‌های عصبی، مراقبت‌های غذایی مناسب می‌تواند نقش مهمی در بهبود و مدیریت این بیماری‌ها ایفا کند. برخی از مراقبت‌های غذایی که برای بیماری‌های عصبی مفید است عبارتند از:

 

مصرف مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها: مواد غذاییی مانند میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ، مغزها، گردو، ماهی چرب و تخم مرغ که حاوی آنتی‌اکسیدان‌های قوی مانند ویتامین C، ویتامین E، بتا کاروتن و سلنیوم هستند.

 

مصرف مواد غذایی حاوی اسید چرب امگا-۳: ماهی چرب مانند ماهی سردابی، روغن ماهی، بذر کتان و گردو منابع خوبی از اسید چرب امگا-۳ هستند که می‌تواند به بهبود عملکرد عصبی کمک کند.

 

 

مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین B: ویتامین B مانند ویتامین B6، ویتامین B12 و اسید فولیک می‌تواند برای حفظ سلامت عصب‌ها و بهبود عملکرد عصبی مفید باشد. منابع این ویتامین‌ها شامل مرغ، تخم مرغ، گوشت قرمز، ماهی، سبزیجات و حبوبات هستند.

 

 

مصرف مقدار کافی آهن: کمبود آهن می‌تواند باعث کاهش عملکرد عصبی و اختلالات حافظه شود. منابع غنی آهن شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، حبوبات و سبزیجات تاریک رنگ می‌باشند.

 

مصرف مقدار کافی ویتامین D: ویتامین D می‌تواند برای بهبود عملکرد عصبی و حفظ سلامت عصب‌ها مفید باشد. منابع غنی ویتامین D شامل ماهی چرب، تخم مرغ، شیر و محصولات لبنی هستند.

 

 

همچنین، مهم است که مراقبت‌های غذایی خود را با پزشک یا تغذیه‌شناس مشورت کنید تا برنامه غذایی مناسبی برای وضعیت خاص شما تهیه کنید.