دستگاه تنفسی (ریه) شامل اندام‌هایی مانند بینی، حلق، گلو، ترشحات ریه، ریه و دیافراگم است که وظیفه انتقال اکسیژن از هوا به خون و دفع دی‌اکسید کربن از خون به هوا را دارند.
دستگاه تنفسی شامل اجزای زیر است:
راه هوایی: شامل بینی، حلق، تراشه حنجره، تراشه تنفسی، ریه‌ها و بچه‌های ریه که هوا را به داخل بدن منتقل می‌کنند.
عضلات تنفسی: شامل عضلات دیافراگم و عضلات مشارکت کننده در تنفس مثل عضلات میان‌همیشه و عضلات شکمی.
غشاء تنفسی: شامل غشاء‌هایی که ریه‌ها را از بقیه اعضای بدن جدا می‌کنند و هوا را به داخل و خارج از ریه‌ها می‌گذارند.
عصب‌ها: عصب‌های مرکزی و عصب‌های محیطی که کنترل تنفس و عملکرد اجزای دستگاه تنفسی را بدست می‌دهند.
دستگاه تنفسی وظیفه تأمین اکسیژن به بدن و دفع دی‌اکسید کربن از بدن را بر عهده دارد.
ریه از بخش‌های زیر تشکیل شده است:
حفره بینی: هوایی که وارد بدن می‌شود، ابتدا از طریق بینی و دهان وارد مجرای هوایی می‌شود.
تراشه حلق: پس از عبور از بینی، هوا از طریق تراشه حلق عبور می‌کند.
تراشه تنفسی: پس از تراشه حلق، هوا از طریق تراشه تنفسی عبور کرده و وارد ریه‌ها می‌شود.
بچه‌های ریه: ریه‌ها شامل بچه‌های ریه هستند که ساختارهای کوچکتر و مهمتر ریه‌ها هستند و عمل تبادل گازها در این بخش اتفاق می‌افتد.
همچنین، ریه‌ها دارای عروق خونی هستند که اکسیژن از هوا را به خون منتقل کرده و دی‌اکسید کربن را از خون به هوا منتقل می‌کنند.
برای حفظ و بهبود سلامت ریه‌ها، انجام کارهای زیر ضروری است:
تنفس صحیح: تنفس عمیق و صحیح به کمک تمرین‌های تنفسی مانند تنفس عمیق و تمرینات ورزشی منظم اهمیت زیادی دارد.
پاک نگه داشتن محیط: اجتناب از تنفس در محیط‌های دوده‌زا و شیمیایی، استفاده از ماسک در صورت لزوم و ارتقای کیفیت هوای محیط از طریق استفاده از تصفیه‌کننده هوا و گیاهان خانگی می‌تواند به سلامت ریه‌ها کمک کند.
ورزش منظم: ورزش‌هایی مانند دویدن، شنا، ورزش‌های هوازی و تمرینات تنفسی می‌توانند عملکرد ریه‌ها را بهبود بخشیده و سلامت آنها را حفظ کنند.
اجتناب از عوامل آلرژی‌زا: اجتناب از تماس با عوامل آلرژی‌زا مانند گرده گیاهان، حیوانات خانگی و غبار می‌تواند به پیشگیری از بروز مشکلات تنفسی کمک کند.
ترک سیگار: سیگار کشیدن می‌تواند به آسیب رساندن به ریه‌ها و افزایش خطر ابتلاء به بیماری‌های تنفسی منجر شود. ترک سیگار یکی از مهم‌ترین اقدامات برای حفظ سلامت ریه‌ها است.
مراقبت از عفونت‌ها: انجام واکسیناسیون‌ها و مراقبت از عفونت‌ها می‌تواند از بروز عفونت‌های تنفسی و آسیب به ریه‌ها جلوگیری کند.
آسم: بیماری التهابی است که باعث تنگی نفس، سرفه، خلق و قرقره و انقباض عضلات ریوی می‌شود.
برونشیت: التهاب و تورم برونش‌ها که باعث تولید مخاط، سرفه و تنگی نفس می‌شود.
آنفیزما: بیماری مزمنی است که با تنگی نفس، سرفه و خلق و قرقره همراه است و منجر به انسداد راه‌های هوایی می‌شود.
التهاب ریه: عفونت و التهاب ریه که می‌تواند باعث تنگی نفس، سرفه، تب و درد قفسه سینه شود.
بیماری مزمن انسدادی ریوی (COPD): مجموعه‌ای از بیماری‌های ریوی مزمن که شامل برونشیت مزمن و آنفیزما است و باعث تنگی نفس و اختلال در تنفس می‌شود.
فیبروز ریه: بیماری خلقی که با تغییرات نامعکوس در بافت ریه همراه است و ممکن است منجر به تنگی نفس و کاهش عملکرد ریه شود.
ذات الریه یا بیماری ذات الریه: یک بیماری ژنتیک و وراثتی است که باعث تشکیل سیست‌های لوزه‌ای (کیست‌های هوا) در ریه‌ها می‌شود. این بیماری باعث افزایش تولید مخاط و تورم در ریه‌ها شده و موجب تنگی نفس، سرفه، عفونت‌های تنفسی مکرر، خلق و قرقره و کاهش عملکرد ریه می‌شود. بیماری ذات الریه بیشتر در کودکی آغاز می‌شود و به تدریج تاثیرش را در طول عمر افراد نشان می‌دهد. این بیماری نیاز به مراقبت و مداوا تخصصی دارد و باید توسط یک تیم درمانی متخصص در بیماری‌های ریوی مورد مراقبت قرار گیرد.
هر یک از این بیماری‌ها نیاز به تشخیص و درمان تخصصی دارند و باید توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرند.
بیماری‌های ریوی می‌توانند نیازهای غذایی خاصی داشته باشند. در ادامه چند مراقبت غذایی کلی برای بیماری‌های ریوی ذکر شده است:
مصرف آب: مصرف مقدار کافی آب برای نرمال نگه داشتن رطوبت ریه و تخلیه مخاط از ریه بسیار مهم است.
مصرف مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها: مواد غذاییی مانند میوه‌ها و سبزیجات که غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند، می‌توانند به بهبود وضعیت ریه کمک کنند.
مصرف مواد غذایی غنی از اسید چرب امگا-۳: مصرف ماهی‌های چرب مانند ماهی سردابی، بادام، و روغن کانولا می‌تواند به بهبود عملکرد ریه کمک کند.
محدود کردن مصرف مواد غذایی پرچرب و پرشکر: مصرف زیاد مواد غذایی پرچرب و پرشکر می‌تواند به تشدید علائم بیماری‌های ریوی منجر شود.
مصرف غذاهای آرامش‌بخش: برخی از گیاهان آرامش‌بخش مانند نعناع، زنجبیل و زعفران می‌توانند به کاهش التهاب و تسکین علائم بیماری‌های ریوی کمک کنند.
همچنین، برای مشاوره در مورد مراقبتهای غذایی مناسب برای بیماری خاص ریوی، مهم است با یک تغذیه‌شناس یا پزشک متخصص مشورت کنید.
برای بازکردن راه تنفسی در صورت بروز مشکلات تنفسی جدی، پزشکان از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:
تهویه مکانیکی: در مواردی که بیمار نمی‌تواند به طور مستقل تنفس کند یا نیاز به حمایت تنفسی دارد، از تهویه مکانیکی استفاده می‌شود. این روش شامل استفاده از وسایلی مانند تراشهای تهویه مکانیکی، ماسک‌های تهویه و ماشین‌های تهویه مکانیکی می‌شود.
آسیب‌شناسی تنفسی: در برخی موارد، از آسیب‌شناسی تنفسی برای حذف مواد خارجی یا از بین بردن سد تنفسی استفاده می‌شود. این شامل استفاده از لوله‌های تنفسی، اسکوپ‌های تنفسی و دستگاه‌های آسیب‌شناسی تنفسی می‌شود.
اکسیژن‌درمان: در صورت کاهش سطح اکسیژن در خون، اکسیژن درمانی به بیمار تجویز می‌شود تا سطح اکسیژن خون به حد مطلوب برسد و تنفس بهبود یابد.
درمان دارویی: در برخی موارد، استفاده از داروهای تنفسی مانند برونکودیلاتورها یا استروئیدها می‌تواند به باز کردن راه تنفسی و بهبود تنفس کمک کند.
انجام عمل‌های جراحی: در موارد خاصی که سد تنفسی ناشی از عوارض جسمی مثل تومورها، آندوسکوپی، یا آندوتراکئالی انجام می‌شود تا راه تنفسی باز شود.
این تدابیر پزشکی برای بازکردن راه تنفسی بسته به شدت و نوع مشکل تنفسی بیمار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
